Có tâm lý đối nghịch giữa nghĩ và làm?

Tồn tại và phát triển trong đối nghịch. Ảnh từ Internet

Lê Lâm

Tất cả học sinh các trường công và trường tư phi lợi nhuận ở Mỹ được cung cấp suất ăn trưa. Việc trả tiền cho suất ăn này dựa trên thu nhập của cha mẹ học sinh, trong đó khoảng 20 triệu học sinh là miễn phí, 2 triệu học sinh trả 40 cents/1 suất, và gần 8 triệu học sinh trả tiền đầy đủ, khoảng $2.5/1 suất ăn trưa.

Trong nhiều năm qua, các trường thường dùng các phương cách khác nhau để thu các khoản tiền ăn trưa, nếu cha mẹ học sinh "quên" không chịu đóng. Các phương cách thu tiền này không được thông tin ra công chúng. Ví dụ, một khu học chánh đã lên kế hoạch phục vụ những đứa trẻ bánh sandwich lạnh, thay vì bữa ăn nóng, nếu phụ huynh không trả tiền ăn trưa cho con cái họ.

Việc phục vụ những đứa trẻ bánh sandwich lạnh, vẫn đến những chỉ trích mạnh mẽ trên các mạng xã hội, và những cuộc gọi điện thoại giận dữ, làm khu học chánh phải tạm ngưng kế hoạch này. Những người chống đối đã hối thúc các nhà làm luật ra dự luật "Chống-Bữa ăn trưa xấu hổ (Anti-lunch shaming)".

Thật khó để biết "bữa ăn trưa xấu hổ" xảy ra như thế nào trong số hàng ngàn trường học ở Mỹ. Nhưng vào năm 2011, hầu hết các khu học chánh đều xảy ra tình trạnh không trả phí cho bữa ăn trưa. Thông tin đó xuất phát từ một nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), là nơi giám sát chương trình ăn trưa trong trường học của liên bang.

Hiệp hội Dinh dưỡng học đường đại diện cho các nhà điều hành và nhà cung cấp phòng ăn trưa nói rằng, việc cung cấp bữa trưa miễn phí cho tất cả học sinh sẽ chấm dứt các câu hỏi về chi phí cho bữa ăn.

Câu chuyện vẫn đang trong vòng tranh cãi, nhưng tôi chú ý một thông tin thống kê: Số nợ đang tăng lên tại các nơi bắt đầu chính sách "Chống-Bữa ăn trưa xấu hổ". Nó nói lên điều gì? Những người gọi "bữa ăn trưa xấu hổ", lại là những người không đóng đủ phí cho buổi ăn trưa. Nói cách khác, có sự gia tăng trong số người chống "bữa ăn trưa xấu hổ" lại gây ra "bữa ăn trưa xấu hổ".

Một câu chuyện khác. Trước đây CNN đã có vài thống kê về cuộc bầu cử 2016 với vài câu hỏi như: "Trump có đủ phẩm chất để làm tổng thống không?" Có 24.558 trả lời và 61% nói không, nhưng có tới 17% trong số này bỏ phiếu cho Trump. Một câu hỏi khác: "Trump có tính khí để là một tổng thống?" Một lần nữa 63% nói không, nhưng 19% trong số họ đã bỏ phiếu cho ông ta. Tương tự: "Trump có thành thật và tin cậy?" 64% nói không, nhưng 20% trong số họ đã bầu cho ông ta.

Nhìn về Việt Nam, nói chống tham nhũng, hối lộ người dân nào cũng muốn và ủng hộ, nhưng thực tế nhiều người lại vô tình tiếp tay cho tham nhũng hối lộ. Ví dụ, khi người dân hay doanh nghiệp đến cửa công quyền, và nếu không đủ các giấy tờ cần thiết mà thủ tục hành chính yêu cầu, họ (hoặc cả hai phía) thường tự gợi ý đút lót hối lộ để được việc.

Cũng vậy, vài người đi nước ngoài về, mua hàng hoá phải nộp thuế nhập cảng, mà có thể họ không biết trước. Sau khi nộp thuế, họ lại tố nhân viên Hải Quan nhũng nhiễu ăn hối lộ, mà thực ra đó là tiền họ phải nộp thuế. Hoặc, một phía (hoặc cả hai phía) gợi ý cưa đôi số thuế phải nộp, làm nhà nước thất thu thuế, cả hai phía được lợi.

Tôi muốn nói, trong các trường hợp này, nếu chúng ta biết cái gì mình phải chuẩn bị và hành động phù hợp, khi tiếp xúc với nhân viên công quyền, chúng ta hãy làm đúng như vậy. Tôi tin, không ai có thể uy hiếp bạn để vòi vĩnh ăn hối lộ.

Phải chăng, có tâm lý đối nghịch giữa cái gì chúng ta tin, cái gì chúng ta nghĩ, và cái gì chúng ta làm?