Khi trí thức tố cáo Trump cản trở công lý

Mai V. Phạm

“Cuộc đời chúng ta bắt đầu kết thúc vào cái ngày mà chúng ta im lặng trước những điều quan trọng”. – Martin Luther King Jr.

Hơn 1,000 cựu công tố liên bang (federal prosecutors) có tiếng, từng phục vụ dưới thời Tổng thống Cộng hòa lẫn Dân chủ, đã đồng ký tên vào một tuyên bố chung, luận rằng, nếu Donald J. Trump không phải là Tổng thống, thì ông đã bị buộc tội cản trở công lý (obstruction of justice). Bản tuyên bố này xuất hiện lần đầu vào ngày 6/5/2019, với hơn 400 cựu công tố liên bang ký tên sau hơn 24 tiếng. Tính đến nay, đã có hơn 1,000 chữ ký.

Tại Hoa Kỳ, công tố liên bang là một trong những nghề nghiệp rất danh giá, được kính trọng, nhằm bảo vệ công lý. Trách nhiệm chính của công tố liên bang là khởi tố các bị cáo trong các vụ án hình sự ở tòa án liên bang và bào chữa cho chính phủ Hoa Kỳ khi bị một cá nhân hoặc tổ chức kiện ở một tòa án sơ thẩm liên bang.

Một vài cựu công tố liên bang thuộc đảng Cộng hòa đã ký vào bản tuyên bố bao gồm: Ông Bill Weld – cựu công tố đứng đầu khu vực New England từ năm 1991 đến 1997, đồng thời là viên chức Bộ Tư pháp dưới thời Tổng thống Ronald Reagan; Ông Donald Ayer – cựu Thứ trưởng Bộ Tư pháp dưới thời Tổng thống Bush (Cha); Ông John S. Martin – cựu thẩm phán liên bang, được hai Tổng thống Cộng hòa bổ nhiệm; Ông Paul Rosenzweig – luật sư cho công tố đặc biệt Kenneth W. Starr, là người đứng đầu cuộc điều tra vụ bê bối của Bill Clinton.

Bản tuyên bố khẳng định: “Tất cả hành vi tìm cách kiểm soát và ngăn cản cuộc điều tra chống lại Tổng thống (Trump) bằng sự lạm quyền, tương tự với hành vi mà chúng tôi đã buộc tội những công chức và những người ở vị trí quyền lực khác… Truy tố những vụ án cản trở công lý rất quan trọng vì cản trở công lý không bị kiểm soát sẽ cho phép những can thiệp có chủ ý vào các cuộc điều tra hình sự và như thế sẽ đặt cả hệ thống tư pháp của Hoa Kỳ vào mối hiểm họa”.

Bản tuyên bố cũng nhấn mạnh nếu như một thường dân thực hiện những hành vi cản trở công lý như Trump, thì họ đã bị kết nhiều tội quan trọng (multiple felony charges).

Trump cản trở công lý

Bản báo cáo của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller khẳng định: Trump đã cản trở công lý. Mueller chỉ ra, Trump đã “gặp gỡ trực tiếp và gián tiếp với các nhân chứng nhằm gây ảnh hưởng đến lời khai của họ”. Mueller nhấn mạnh, các hành vi của Trump là “để đe dọa các nhân chứng hoặc để thay đổi lời khai của họ” và khiến “sự liêm chính của nền tư pháp bị đe dọa”.

Trong bài phát biểu mới đây, Mueller một lần nữa khẳng định, ông không thể truy tố một vị Tổng thống tại chức theo quy định lâu năm của Bộ Tư pháp và do đó, Quốc hội là cơ quan có trách nhiệm luận tội.

Số lượng cử tri và thành viên Quốc hội kêu gọi tiến hành quá trình luận tội Trump ngày càng gia tăng. Dân biểu Justin Amash (Michigan) là dân biểu đầu tiên của đảng Cộng hòa và cũng là một luật sư, công khai ủng hộ quá trình luận tội Trump. Sau khi dành một tháng đọc bản báo cáo của Mueller, dân biểu Justin Amash kết luận rằng, các hành vi của Trump xứng đáng luận tội. Ông Amash cũng chỉ trích Bộ trưởng Tư pháp William Barr đã “cố tình đánh lạc hướng dư luận” và khẳng định “Lập pháp có nghĩa vụ kiểm soát quyền lực của Tổng thống”.

Một số người lập luận rằng, Trump không cản trở công lý bởi ông có quyền can thiệp vào những hoạt động của Bộ Tư pháp. Lập luận này rất ấu trĩ và độc hại bởi nó cho phép Trump đứng trên luật pháp. Trump có quyền sa thải viên chức Bộ Tư pháp nếu chứng minh được viên chức này sai phạm. Ngược lại, nếu Trump liên tiếp đòi sa thải Công tố viên Mueller, ảnh hưởng đến lời khai của các nhân chứng, và tìm cách ngụy tạo bằng chứng giả là lạm quyền và cản trở công lý.

Nhiệm vụ của Muller là bảo đảm công lý được thực thi, không phải nhắm mắt trước bằng chứng phạm tội của Tổng thống. Nên nhớ, lời tuyên thệ nhậm chức của quan chức cao cấp Bộ Tư pháp là bảo vệ Hiến pháp và công lý, không phải bao che Tổng thống. Trong một nền dân chủ pháp trị, mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Không một aiđứng trên pháp luật.

Như bản tuyên bố của hơn 1,000 cựu công tố liên bang đã giải thích, nếu một thường dân cũng cản trở công lý như Trump, thì họ đã bị kết tội và có thể chuẩn bị vào tù. Tại sao pháp luật lại không áp dụng đối với Trump?

Cho rằng Trump có thể can thiệp vào các vụ án chống lại ông ta, thì khác gì với chế độ cộng sản Việt Nam cũng thô bạo can thiệp, đổi trắng thay đen hàng loạt vụ án? Một nền dân chủ khỏe mạnh phải bảo đảm được vai trò độc lập và liêm chính bắt buộc của ngành Tư pháp lẫn Bộ Tư pháp. Người đứng đầu Bộ Tư pháp sử dụng quyền lực Hành pháp của mình để làm thay đổi kết quả điều tra thì còn gì là dân chủ và pháp trị?! Không thể “vừa đá bóng, vừa thổi còi” vì đó là sai trái. Nếu không bị tố cáo và ngăn chặn kịp thời, những kẻ lạm quyền này sẽ sẵn sàng biến pháp luật thành công cụ để thanh trừng tiếng nói bất đồng.

Trí thức đúng nghĩa: phản kháng bất công

Bản tuyên bố của hơn 1,000 cựu công tố liên bang là ví dụ điển hình của trí thức đúng nghĩa. Lịch sử thế giới đã chứng minh vai trò không thể thiếu của trí thức trong các cuộc đấu tranh chống bất công hoặc thay đổi thể chế. Trí thức không chỉ là người có trí tuệ, mà còn biết sử dụng tri thức để phản đối sai trái và phản kháng bất công, nhằm mang đến sự thay đổi tốt đẹp và công bằng hơn cho xã hội. Trí thức đúng nghĩa phải có ít nhất 3 đặc tính sau:

1. Dấn thân chính trị: Trí thức phải dũng cảm phản kháng bất bình đẳng, bất công trong xã hội để bảo vệ sự thật, công lý, tự do, dù có trả giá bằng tính mạng cũng không từ nan.

2. Suy nghĩ độc lập: Trí thức phải dám hy sinh lợi ích cá nhân, phe nhóm, có quan điểm độc lập, không lệ thuộc hoặc bị chi phối, ảnh hưởng bởi bất cứ ai, và sẵn sàng bảo vệ quan điểm bằng mọi giá.

3. Gắn bó xã hội: Trí thức phải dám gắn bó với các phong trào xã hội và sẵn sàng thành lập các phong trào hoặc tổ chức vì lợi ích chung của đất nước.

Bằng cấp cao hoặc kiến thức chuyên môn không làm nên trí thức, nhưng phải là thái độ trước bất công. Trí thức đúng nghĩa can đảm bày tỏ thái độ chính trị, sẵn sàng phản kháng bất công, suy nghĩ độc lập, và luôn thao thức tìm ra giải pháp cho những vấn đề chung của xã hội.

Chính nhờ sự kết hợp của những trí thức tài đức lãnh đạo quần chúng giành độc lập từ Anh quốc mà Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ được khai sinh vào tháng 7/1776. Trong suốt hơn 240 năm hình thành và phát triển Hoa Kỳ, đông đảo trí thức vẫn gắn bó mật thiết với các hoạt động chính trị và xã hội để bảo vệ dân chủ, tự do, và nhân quyền.

Luật sư George Conway, chồng của Kelleyane Conway (Cố vấn cao cấp của Trump) là gương mặt trí thức quen thuộc, liên tiếp tố cáo và chỉ trích các hành vi sai trái của Trump. Ông Conway viết: “Điều mà báo cáo Mueller cho thấy cùng với sự giải thích rất rõ ràng là hiện tại đang có một mầm ung thư: Tổng thống Donald J. Trump. Quốc hội hiện tại có nghĩa vụ quan trọng mà Hiến pháp đã trao phó là loại bỏ mầm bệnh ung thư đó và không thể trì hoãn”.

Dưới thời Donald J. Trump, đông đảo trí thức Hoa Kỳ vạch trần và phê phán các vi phạm đạo đức và pháp lý của người đứng đầu Nhà Trắng, bởi họ ý thức được rằng: “Lòng yêu nước là trung thành với tổ quốc. Nó không có nghĩa trung thành với tổng thống”.

Tác giả: Mai V. Phạm là cựu quân nhân Hoa Kỳ, hiện đang sinh sống và làm việc tại Washington DC.