Các nhà văn, nhà thơ, những nhân vật có tên tuổi trong xã hội, trong văn chương bên cạnh những kiệt tác để đời còn có những giai thoại lý thú nói riêng về họ. Chính vì vậy, giai thoại văn học là một loại văn chương vừa có tính chất bác học, lại vừa có tính chất truyền miệng, mang trong cốt cách của nó nhiều nét dân tộc độc đáo đầy sức hấp dẫn.
Nguyễn Giản Thanh, người làng Ông Mặc (làng Me), huyện Ðông Ngàn (nay là Từ Sơn), Bắc Ninh. Sống vào khoảng đầu thế kỷ XVI, sinh năm 1482, mất năm nào không rõ. Ông lúc nhỏ rất thông minh, mới 16 tuổi đã thông hiểu rất nhiều sách vở, sau đỗ Trạng Nguyên, nên tục gọi là Trạng Me.
Một hôm tại lớp học, thầy dạy là Thượng thư Ðàm Thận Huy vừa giảng bài xong thì trời sập mưa, học trò đều phải ngồi lại. Ông Huy thấy vậy, bèn ra một câu đối để học trò cùng đối cho vui.
Vũ vô kiềm toả năng lưu khách. (Mưa không có then khoá mà giữ được khách)
Nguyễn Giản Thanh đối ngay rằng:
Sắc bất ba đào dị nịch nhân (Sắc đẹp chẳng phải sóng gió mà làm đắm đuối người ta.)
Ông Huy nghe, khen rằng: "Câu đối này hay lắm, giọng văn này có thể đỗ Trạng được, nhưng sau tất mê đắm vào vòng sắc dục làm hại lây đến sự nghiệp!".
Tiếp đó, một người học trò tên là Nguyễn Chiêu Huấn lại ra câu đối.
Nguyệt hữu loan cung bất xạ nhân (Mặt trăng giống cái cung mà chẳng bắn ai)
Ông Huy phê: "Câu này kém sắc sảo, không hay bằng câu kia, nhưng tỏ ra khí chất hiền hoà, sau này sẽ làm nên, cuộc sống sẽ chu toàn!"
Sau đó, lại có một người học trò khác đối rằng,
Phân bất uy quyền dị sử nhân (Phân cứt chẳng uy quyền gì mà dễ sai khiến người)
Ông Huy phê: "Sau giàu sang nhưng là hạng bỉ lậu!"
Quả nhiên, mấy năm sau, Nguyễn Giản Thanh thi đỗ thủ khoa, rồi đỗ Trạng Nguyên đời Vua Lê Uy Mục (1508), làm quan lễ bộ Thượng thư, nhưng vì say đắm cô gái đẹp ở kinh thành mà đến ô danh bại giá.
Còn Chiêu Huấn chỉ đỗ Bảng Nhãn nhưng làm quan và sống yên ổn, không xảy ra chuyện gì cả.
Riêng người học trò kia sau cũng vào bậc hào phú trong vùng, nhưng ai cũng chê là hạng thô lỗ, bỉ ổi.
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét