Nhân sinh quan của Đôn-ki-hô-tê

Le Dung

Đôn-ki-hô-tê là một cuốn sách trào phúng nổi danh nhưng ít người Việt đọc, ngoài đoạn trích giảng trong sách văn lớp 8.

Câu chuyện về anh chàng mà mọi sự tầm thường luôn trở nên hoành tráng, mỗi chủ quán là một vị đại thần, mỗi người cưỡi la là một chàng hiệp sĩ, ả gái điếm thành công nương, quán trọ là lâu đài tráng lệ.
Thế rồi một ngày anh ta quyết định trở thành hiệp sĩ lang thang, chu du khắp bốn phương trời để cứu khốn phò nguy, diệt trừ yêu quái và những lũ khổng lồ, thiết lập trật tự và công lý, thử thách mình bằng các hiểm nguy, rồi nhờ một tên chủ quán phong cho mình là hiệp sĩ, kiểu VN Cuba thức thức ngủ ngủ, thay nhau canh giữ hoà bình thế giới.

Để có tiền hành hiệp thì bán nhà vay nợ, kiểu xuất thô, nợ công hay vay chi thường xuyên bây giờ.

Chàng đem bộ áo giáp của ông cha để lại đã bị han rỉ và thủng lỗ chỗ ra đánh bóng và đội vào, phong cho con ngựa gầy còm của mình cái tên rất kêu, một kiểu không đánh trận nhưng phong rất nhiều tướng, hay đem công lao thành tích quá khứ của cha ông ra để đánh bóng cho mình ấy.

Và để đúng mốt của một hiệp sĩ lang thang phải có một người tình xinh đẹp, chàng nghĩ đến một phụ nữ nông dân mà chàng thầm yêu từ hồi tuổi trẻ và đặt cho cô ta cái tên Công nương. Y như khẩu hiệu tổ quốc ta giàu mạnh rừng vàng biển bạc, gì cũng nhất thế giới.

Anh ta đánh nhau với lái buôn để ép họ phải khen người tình, hay ngược lại, thằng nào nói xấu chế độ thằng đó là phản động.

Anh ta giao chiến với cối xay gió coi đó là bọn người khổng lồ xấu xa. Gặp đám kỵ binh hộ tống một chiếc xe chở một phu nhân chàng nghĩ ngay đến một nàng công chúa bị bắt cóc đang cần chàng giải cứu. Gặp một đàn cừu, chàng cho rằng đây là đoàn hùng binh của vị hoàng đế oai quyền nhất thiên hạ. Kiểu giờ mấy đứa chửi đổng trên mạng phong ngay là thành phần nguy hiểm, hay tổ chức lật đổ chế độ với ngân sách 2 ngàn đô la.

Những ảo tưởng phi lí đó kéo dài không có hồi kết. Nhưng xét cho cùng, nó nói lên cái gì mà nói nổi tiếng thế, thậm chí người ta còn xếp hạng nó vào diện lừng danh thiên hạ?

Đó là nó cho thấy một điều, khi ta càng hy sinh cho một điều ảo tưởng, mà ta tưởng tượng ra, thì ta càng bấu víu lấy nó, nuôi dưỡng nó, và đôi lúc tự ru ngủ mình rằng, đó là việc làm có ý nghĩa nhất mà ta mang lại cho đất nước, cho nhân loại.

Vào thế chiến thứ nhất, nước Ý mất gần 700 ngàn thanh niên trai tráng cho cuộc chiến với Áo-Hung để đòi lại Trento và Trieste với 12 cuộc giao tranh cho một niềm tin được vỗ về là giành lại biên cương cho tổ quốc. Nhưng vì sao người ta không dừng lại?

Bởi nếu dừng lại, thì hoá ra những cái chết trước đó của những người lính là sự hi sinh vô nghĩa bởi nghe lời tuyên truyền của bọ chính khách xa lông xôi thịt và hám thành tích ư? Chúng không dừng lại được, bởi không tìm ra ý nghĩa cho việc dừng lại.

Cũng y thế, năm 1999, chính phủ Scotland dự kiến xây toà nhà quốc hội với 40 triệu bảng trong 2 năm. Tuy nhiên, sau đó, nó kéo dài 5 năm và tiêu tốn gấp 10 lần, 400 triệu bảng. Văn minh như Scotland còn thế, nên các cụ đang khóc cho Cát Linh Hà Đông hay Metro này nọ, một ngày nào đó sẽ nhận được lí giải này. Bởi họ không dừng lại được. Dừng lại thì hoá ra để cái đống bê tông cốt thép ngổn ngang lổn nhổn đó chửi mình ngu à?

Các công ty đa quốc gia cũng không ít dự án rơi vào cái bẫy đổ tiền nuôi những ý nghĩa ảo tưởng kiểu đó, chuyện kể đầy trên mạng. Hay mẹ cha chung sống với nhau với lí do vì con cái.

Hoặc như các lãnh đạo VN nói về AI. Họ sai, AI không như họ nói, AI là một quá trình triệt tiêu con người, chuyển quyền lực từ con người sang trao quyền lực con người cho thuật toán. Ví dụ, một ông chủ sắp phá sản sẽ thuê một nhóm hacker, hack toàn bộ dữ liệu từ ngân hàng và nơi khác có liên quan đến công nợ. Sân bay tê liệt. Sập sàn chứng khoán vốn dĩ chỉ do thuật toán mà thôi.

Các cụ ạ, một ngày nào đó rỗi việc, các cụ nghe hay xem, hoặc mở sách vở con ra sẽ thấy, nhân sinh quan đang có là nhân sinh quan của Đôn-ki-hô-tê. Chúng không dạy trẻ cách kiếm sống hay cách nhìn và lường trước những biến cố trong cuộc sống, mà dạy trẻ những thứ sáo rỗng, phù phiếm.

Một nền giáo dục tụng ca là một nền giáo dục lệch lạc. Một nền giáo dục lạc hậu là một nền giáo dục tiềm ẩn nhiều rủi ro cho tương lai. Một nền giáo dục thiếu thực tế là một cách lãng phí tài nguyên và thời gian lớn nhất, di hoạ cho chính cháu con của mình.

Mấy nay bụi mịn là do người dân quét dọn sửa chữa nhà cửa đón tết mà ra. Đôn ki hô tê đã bảo thế.