Siêu lừa Madoff chết trong tù

Siêu lừa Bernard Madoff. Ảnh: Reuters

Hà Thu (theo CNN)

Bernard Madoff - cái tên gắn liền với mô hình lừa đảo ponzi và bị kết án tù 150 năm - vừa chết ở tuổi 82.

Cục đặc trách Nhà tù Liên bang Mỹ hôm 14/4 xác nhận cái chết của Madoff tại nhà tù ở Butner (Bắc Carolina). Nguyên nhân qua đời chưa được công bố.

Tháng 2/2020, Madoff nộp đơn lên tòa án với mong muốn được ra tù sớm, do bị suy thận giai đoạn cuối và khó sống quá 18 tháng. Tuy nhiên, cơ quan tư pháp New York cho rằng tội danh của Madoff "có quy mô lớn chưa từng thấy" và từ chối.

Thẩm phán Denny Chin - người đã kết án Madoff 150 năm tù cho biết: "Khi kết án ông ta vào năm 2009, tôi muốn ông ta phải sống cả phần đời còn lại trong tù. Ý nghĩa của 150 năm là rất quan trọng: Niềm tin của cộng đồng đã bị ăn mòn vì Madoff thao túng hệ thống suốt nhiều năm. Ông ta xứng đáng bị trừng phạt".

Madoff là kẻ đứng sau vụ lừa đảo theo mô hình Ponzi có quy mô tới 20 tỷ USD - lớn nhất trong lịch sử ngành tài chính. Vụ lừa đảo được thực hiện với thủ đoạn lấy tiền của nhà đầu tư mới trả cho nhà đầu tư cũ. Những người nổi tiếng trong danh sách nạn nhân của Madoff là đạo diễn Steven Spielberg, diễn viên Kevin Bacon, Kyra Sedgwick và ông chủ New York Mets Fred Wilpon.

Madoff có sự nghiệp khá lẫy lừng ở Wall Street. Ông ta từng là Chủ tịch sàn Nasdaq hồi thập niên 90, gây dựng được khối tài sản lớn với nhiều biệt thự ven biển, thuyền và penthouse ở Manhattan.

Madoff thành lập Công ty chứng khoán Bernard L. Madoff Investment Securities năm 1960, nhưng không ai biết ông ta bắt đầu lấy tiền của nhà đầu tư từ bao giờ. Madoff bị bắt giữ năm 2008 và thừa nhận 11 tội danh năm 2009. Anh trai của Madoff - Peter cũng bị kết án 10 năm tù năm 2012 vì tham gia vào vụ lừa đảo.

Mô hình Ponzi là gì?

Theo thông tin trên Wikipedia, mô hình Ponzi (Ponzi Scheme) là một kỹ thuật gian lận tài chính bất hợp pháp, có nguồn gốc từ một vụ án đại diện nổi tiếng xảy ra ở Mỹ vào đầu thế kỷ 20. Thủ đoạn thực hiện là thu hút các nhà đầu tư bằng cách sử dụng tiền của các nhà đầu tư sau cùng để trả lãi cho các nhà đầu tư từ ban đầu. Cho đến ngày nay, nhiều biến thể khác nhau của mô hình Ponzi (đĩa quỹ, câu lạc bộ chuột) vẫn tồn tại trên thị trường tài chính.

Phương thức hoạt động của mô hình hầu hết dưới danh nghĩa đầu tư, lôi kéo nạn nhân đầu tư bằng lợi nhuận cao, nhìn qua không khác gì phương thức hoạt động của các quỹ chứng khoán thông thường, nhưng trong mô hình Ponzi thì lợi tức “đầu tư” là lấy tiền từ “nhà đầu tư” tham gia sau cuối, công ty thúc đẩy không kiếm lợi nhuận thông qua các khoản đầu tư chính đáng gì cả mà chỉ đơn giản là “dỡ bức tường phía đông để đắp bức tường phía tây”. Để liên tục thu hút các nhà đầu tư mới tham gia, ban đầu việc chi trả lợi tức cho nhà đầu tư được thực hiện trong thời gian ngắn, sau đó thời gian trả lãi được kéo dài dần. Nhưng theo thời gian khi quá nhiều người tham gia thì quỹ dần dần không đủ duy trì, cho đến khi bong bóng lừa đảo vỡ khiến số lượng lớn nhà đầu tư trong giai đoạn sau sẽ bị thiệt hại.

Cái tên Ponzi bắt nguồn gốc từ Charles Ponzi, một người Ý nhập cư vào Mỹ. Năm 1919, ông ta thành lập một công ty vỏ bọc để lừa đảo, cam kết chỉ trong vòng ba tháng nhà đầu tư sẽ nhận được 40% lợi nhuận, sau đó Ponzi dùng tiền của nhà đầu tư mới như một khoản lợi nhuận nhanh chóng trả cho nhà đầu tư ban đầu, cứ vậy khiến ngày càng nhiều người bị lừa. Do lợi nhuận hậu hĩnh từ các nhà đầu tư ban đầu mà chỉ trong vòng 7 tháng Ponzi đã thu hút được 30.000 nhà đầu tư, âm mưu kéo dài được một năm mới bị lật tẩy.

Tháng 8/1920 Ponzi tuyên bố phá sản và bị kết án 5 năm tù, sau khi ra tù hắn đã thực hiện một số vụ gian lận tài chính tương tự và phải ngồi tù một thời gian dài hơn. Năm 1934, Ponzi bị trục xuất trở lại Ý, ông ta cố gắng lừa gạt nhà lãnh đạo độc tài Mussolini của Ý nhưng không thành công. Năm 1949 Ponzi chết tại một ngôi chùa ở Brazil trong cảnh không một xu dính túi.