Lãnh đạo và đặc điểm xã hội Mỹ
Nước Mỹ cứ mỗi 4 năm bầu Tổng thống là gây ra sự chia rẽ trầm trọng kéo dài, có khi tới kỳ bầu cử 4 năm kế tiếp. Các Tổng thống đều hiểu như vậy, nên khi đắc cử, họ lo tìm cách hợp nhất, và thuyết phục đối lập, mà đầu tiên, là diễn văn hợp nhất, sau đó, là các chính sách phù hợp lợp ích quốc gia vượt lên trên lợi ích đảng phái. Đối ngoại thì lo củng cố và xây dựng liên minh, xây dựng chính nghĩa để thắng hung tàn, không trực tiếp đối địch với quốc gia nào. Chỉ đối địch dựa trên liên minh do Mỹ dẫn dắt. Đó là những gì các Tổng thống Dân chủ hay Cộng hoà cố gắng làm, riêng Trump thi làm ngược lại tất cả các điều đó.
Trump gây chia rẽ là tạo ra gót chân Asin cho Mỹ
Tổng thống, là người đại diện cho hành pháp, phải đứng ngoài đảng phái để đại diện cho một nhánh trong tam quyền phân lập. Tổng thống tạo ra các chính sách riêng của hành pháp vì lợi ích quốc gia và thuyết phục quốc hội ủng hộ chính sách đó, không phân biệt đảng phái. Đặc tính tam quyền phân lập cho thấy trách nhiệm của Tổng thống là thuyết phục đối lập vì lợi ích quốc gia và an ninh toàn cầu, không trực diện đã phá bất kỳ ai mà chỉ hợp tác và phát triển.
Trong khi đó, Trump núp dưới bóng đảng của mình, để được che chắn, và lợi dụng quyền hành pháp để tấn công đối lập và những ai không biết vâng lời. Núp bóng đảng phái sẽ dẫn đến bẻ gãy tam quyền phân lập, và chỉ còn "cuộc chiến" giữa 2 đảng, kể cả tối cao pháp viện cũng bị chia rẽ theo hướng đảng. Hệ quả của việc Trump núp bóng đảng còn dẫn đến lợi ích đảng cao hơn lợi ích quốc gia, người ta lo bảo vệ đảng thay vì lợi ích quốc gia. Sai hay đúng tuỳ vào hoàn cảnh và đánh giá mỗi người. Nhưng, tam quyền phân lập qui về "cuộc chiến" giữa 2 đảng là một thất bại của hiến pháp Mỹ và người Mỹ.
Hơn nữa, nước Mỹ chỉ vĩ đại khi số đông người Mỹ hài lòng về nó. Số đông không có nghĩa là "triệu người vui, triệu người buồn", và nếu không có số đủ đông hài lòng, sự chia rẽ không bao giờ có thể làm cho nước Mỹ vĩ đại. Nó cho thấy, "Make America Great Again" sẽ sụp đổ bởi sự chia rẽ. Sự chia rẽ chính là gót chân Asin của Mỹ, và Trump đang gây ra sự chia rẽ là Trump đang tạo ra gót chân Asin đó.
Tâm lý con người và niềm tin hồi phục
Trump tấn công và gây chia rẽ nhưng vẫn được lòng một nửa dân Mỹ trong đó có người Việt là do tâm lý con người (chỉ đơn giản như vậy thôi!). Đó là tâm lý của một khán giả, luôn muốn xem một vở diễn sôi động. Và tất nhiên, không thể thiếu yếu tố "tôn sùng lãnh tụ", dẫn dắt sự kiện "đổ thêm dầu vào lửa" trên Youtube và các Group của mạng xã hội ủng hộ Trump, với tâm lý, người ta thích nghe cái gì họ nghĩ.
Trump không xâm phạm lợi ích trực tiếp của những người ủng hộ, nếu có, thì họ cũng không biết (tôi đang nói số đông). Ngược lại, trong số các hành động được báo chí tường thuật về Trump, chỉ cần một hành động mà ai đó thích, người đó sẽ thích Trump.
Ví dụ, Trump gây cuộc chiến thương mại với Trung quốc, người Việt cuồng Trump nói rằng Trump đang đánh Trung quốc, trong khi trước đây, chưa có Tổng thống nào dám đánh Trung quốc. Khi thích Trump từ một thứ nào đó, họ sẽ tìm cách "hợp lý hoá" với những thứ khác. Ví dụ , họ sẽ nói Trump dùng "vô chiêu thắng hữu chiêu" để biện minh cho cách ăn nói lật lọng của Trump,...
Đó là người Việt, còn người Mỹ thì sao?
Người Mỹ có thể thích Trump một trong các điểm sau: Huỷ bỏ TPP, huỷ bỏ hiệp ước biến đổi khí hậu Paris, rút quân khỏi Syria, chấp nhận huỷ hoại môi trường để phát triển kinh tế, xây tường chống di dân, chứng khoán lên điểm, đòi tăng tiền đóng góp của thành viên NATO, Nam Hàn, hoặc khẩu hiệu nước Mỹ trở lại vĩ đại, cũng như sự phân biệt sắc tộc, dân trắng là thượng đẳng,... Nên nhớ, chỉ cần thích một thứ, là họ thích tất cả, bằng cách "hợp lý hoá" với sự dẫn dắt của Youtube hoặc các Group mạng xã hội, như đã nói ở trên.
Đó là vì, người ta không cần nhìn thấy tất cả lợi hại ở tầm quốc gia (hay thế giới), để đánh giá một con người của công chúng đang gây chia rẽ. Và vì, vở diễn nào cũng sẽ tới lúc kéo màn, và diễn viên sẽ đến lúc tàn phai, còn khán giả thì luôn muốn một vở diễn sôi động: Càng mâu thuẩn và chia rẽ thì càng sôi động (có thể đây là lý do vẫn đến cuồng?), đúng với cái gì người ta thích nghe.
Tuy nhiên, tôi vẫn tự hỏi: Các nghị sĩ Cộng hoà nghĩ gì? Tôi tin, họ cũng nghĩ Trump là một gã xấu, gây chia rẽ và không có khả năng lãnh đạo. Vậy tại sao? Có thể họ bị yếu thế bởi tính đơn lẻ của một cá nhân, cũng có thể sợ bị trả thù,... hoặc cuối cùng, họ chỉ muốn là một khán giả mà thôi, và chờ vở diễn kéo màn.
Nhìn ngược lại, Trump có cảm thấy mệt mỏi không? Tôi tin là có, thậm chí có khi còn khủng hoảng. Trump có dùng ma tuý hay thuốc ngủ trước khi đi ngủ không? Hãy hỏi bác sĩ của Trump! Lịch sử sẽ cho một đánh giá khách quan hơn.
Nói theo nguyên tắc vật lý, nước Mỹ cấu trúc như động cơ phản lực. Phản lực càng mạnh mẽ, sinh công càng lớn, càng đẩy nó đi xa, miễn sao nó không bị vỡ tung bởi chính nó. Vậy, cái gì có thể làm vở tung chính nó: Đó là sự chia rẽ.
Có một thẩm phán toà liên bang nói: Nước Mỹ bị kéo nghiêng như quả lắc đồng hồ, khi độ lệch đủ lớn, nói sẽ trở về tâm. Tôi tin điều đó sẽ xảy ra!
Tổng thống, là người đại diện cho hành pháp, phải đứng ngoài đảng phái để đại diện cho một nhánh trong tam quyền phân lập. Tổng thống tạo ra các chính sách riêng của hành pháp vì lợi ích quốc gia và thuyết phục quốc hội ủng hộ chính sách đó, không phân biệt đảng phái. Đặc tính tam quyền phân lập cho thấy trách nhiệm của Tổng thống là thuyết phục đối lập vì lợi ích quốc gia và an ninh toàn cầu, không trực diện đã phá bất kỳ ai mà chỉ hợp tác và phát triển.
Trong khi đó, Trump núp dưới bóng đảng của mình, để được che chắn, và lợi dụng quyền hành pháp để tấn công đối lập và những ai không biết vâng lời. Núp bóng đảng phái sẽ dẫn đến bẻ gãy tam quyền phân lập, và chỉ còn "cuộc chiến" giữa 2 đảng, kể cả tối cao pháp viện cũng bị chia rẽ theo hướng đảng. Hệ quả của việc Trump núp bóng đảng còn dẫn đến lợi ích đảng cao hơn lợi ích quốc gia, người ta lo bảo vệ đảng thay vì lợi ích quốc gia. Sai hay đúng tuỳ vào hoàn cảnh và đánh giá mỗi người. Nhưng, tam quyền phân lập qui về "cuộc chiến" giữa 2 đảng là một thất bại của hiến pháp Mỹ và người Mỹ.
Hơn nữa, nước Mỹ chỉ vĩ đại khi số đông người Mỹ hài lòng về nó. Số đông không có nghĩa là "triệu người vui, triệu người buồn", và nếu không có số đủ đông hài lòng, sự chia rẽ không bao giờ có thể làm cho nước Mỹ vĩ đại. Nó cho thấy, "Make America Great Again" sẽ sụp đổ bởi sự chia rẽ. Sự chia rẽ chính là gót chân Asin của Mỹ, và Trump đang gây ra sự chia rẽ là Trump đang tạo ra gót chân Asin đó.
Tâm lý con người và niềm tin hồi phục
Trump tấn công và gây chia rẽ nhưng vẫn được lòng một nửa dân Mỹ trong đó có người Việt là do tâm lý con người (chỉ đơn giản như vậy thôi!). Đó là tâm lý của một khán giả, luôn muốn xem một vở diễn sôi động. Và tất nhiên, không thể thiếu yếu tố "tôn sùng lãnh tụ", dẫn dắt sự kiện "đổ thêm dầu vào lửa" trên Youtube và các Group của mạng xã hội ủng hộ Trump, với tâm lý, người ta thích nghe cái gì họ nghĩ.
Trump không xâm phạm lợi ích trực tiếp của những người ủng hộ, nếu có, thì họ cũng không biết (tôi đang nói số đông). Ngược lại, trong số các hành động được báo chí tường thuật về Trump, chỉ cần một hành động mà ai đó thích, người đó sẽ thích Trump.
Ví dụ, Trump gây cuộc chiến thương mại với Trung quốc, người Việt cuồng Trump nói rằng Trump đang đánh Trung quốc, trong khi trước đây, chưa có Tổng thống nào dám đánh Trung quốc. Khi thích Trump từ một thứ nào đó, họ sẽ tìm cách "hợp lý hoá" với những thứ khác. Ví dụ , họ sẽ nói Trump dùng "vô chiêu thắng hữu chiêu" để biện minh cho cách ăn nói lật lọng của Trump,...
Đó là người Việt, còn người Mỹ thì sao?
Người Mỹ có thể thích Trump một trong các điểm sau: Huỷ bỏ TPP, huỷ bỏ hiệp ước biến đổi khí hậu Paris, rút quân khỏi Syria, chấp nhận huỷ hoại môi trường để phát triển kinh tế, xây tường chống di dân, chứng khoán lên điểm, đòi tăng tiền đóng góp của thành viên NATO, Nam Hàn, hoặc khẩu hiệu nước Mỹ trở lại vĩ đại, cũng như sự phân biệt sắc tộc, dân trắng là thượng đẳng,... Nên nhớ, chỉ cần thích một thứ, là họ thích tất cả, bằng cách "hợp lý hoá" với sự dẫn dắt của Youtube hoặc các Group mạng xã hội, như đã nói ở trên.
Đó là vì, người ta không cần nhìn thấy tất cả lợi hại ở tầm quốc gia (hay thế giới), để đánh giá một con người của công chúng đang gây chia rẽ. Và vì, vở diễn nào cũng sẽ tới lúc kéo màn, và diễn viên sẽ đến lúc tàn phai, còn khán giả thì luôn muốn một vở diễn sôi động: Càng mâu thuẩn và chia rẽ thì càng sôi động (có thể đây là lý do vẫn đến cuồng?), đúng với cái gì người ta thích nghe.
Tuy nhiên, tôi vẫn tự hỏi: Các nghị sĩ Cộng hoà nghĩ gì? Tôi tin, họ cũng nghĩ Trump là một gã xấu, gây chia rẽ và không có khả năng lãnh đạo. Vậy tại sao? Có thể họ bị yếu thế bởi tính đơn lẻ của một cá nhân, cũng có thể sợ bị trả thù,... hoặc cuối cùng, họ chỉ muốn là một khán giả mà thôi, và chờ vở diễn kéo màn.
Nhìn ngược lại, Trump có cảm thấy mệt mỏi không? Tôi tin là có, thậm chí có khi còn khủng hoảng. Trump có dùng ma tuý hay thuốc ngủ trước khi đi ngủ không? Hãy hỏi bác sĩ của Trump! Lịch sử sẽ cho một đánh giá khách quan hơn.
Nói theo nguyên tắc vật lý, nước Mỹ cấu trúc như động cơ phản lực. Phản lực càng mạnh mẽ, sinh công càng lớn, càng đẩy nó đi xa, miễn sao nó không bị vỡ tung bởi chính nó. Vậy, cái gì có thể làm vở tung chính nó: Đó là sự chia rẽ.
Có một thẩm phán toà liên bang nói: Nước Mỹ bị kéo nghiêng như quả lắc đồng hồ, khi độ lệch đủ lớn, nói sẽ trở về tâm. Tôi tin điều đó sẽ xảy ra!
TS Lê Mạnh Hùng - April 2020
Việc Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công khai khuyến khích những người ủng hộ nổi lên chống lại lệnh cách ly của các chính quyền tiểu bang không những không có tư cách của một vị tổng thống mà còn phá hủy đến chính cái uy tín của ngôi vị tổng thống. Đó là vì hành động của ông Trump đi ngược lại với chính cái lý do căn bản vì sao hiến pháp Mỹ lại lập ra ngôi vị tổng thống.
Cơ sở căn bản cho việc thành lập ra một ngôi vị tổng thống là để có một vị do dân bầu lên đại biểu cho quyền lợi của toàn thể đất nước chứ không phải một tiểu bang nào hay một tầng lớp nào. Điều đó có nghĩa là mục tiêu của ngôi vị tổng thống là thống nhất, đoàn kết tất cả mọi người dưới một biểu tượng mà ông tổng thống là đại diện. Trong khi đó, mục tiêu của ông Trump là thúc đẩy việc chia rẽ giữa các tiểu bang, giữa dân chúng trong một tiểu bang với nhau. Thành ra ông đã phá họai đến tận cơ sở của một nước Mỹ thống nhất nhằm thu lợi cho cá nhân mình trong cuộc bầu cử.
Muốn hiểu vì sao nước Mỹ có một tổng thống, chúng ta trước hết phải quay về lịch sử. Khi các vị cha già của nước Mỹ giải phóng đất nước ra khỏi sự cai trị của Anh, họ quyết định thành lập một nước cộng hòa trong đó tất cả chính quyền là do dân bầu và không có ai có thể đứng trên pháp luật. Nhưng vì sao họ lại chọn một chế độ tổng thống thay vì một chế đô đại nghị trong đó quyền hành trong tay Quốc Hội là người cầm đầu chính phủ là môt vị thủ tuớng, “primus inter pare”(đứng đầu trong những người bình đẳng), thành viên của Quốc Hội giống của Anh cũng như hầu hết các nuớc Tây Âu hiện nay?
Đó là vì các nhà soạn thảo ra hiến pháp của Mỹ muốn tạo ra một cách phân quyền khác với cung cách phân quyền tại Anh. Tổng thống không phải là một vị quân vương, nhưng ông và chính phủ của ông cũng đóng một số vai trò mà nhà vua đóng trong hiến pháp của Anh.
Và vai trò của nhà vua, theo quan niệm của Locke và một số các nhà chính trị học Anh của thế kỷ thứ 18 là ông không đại diện cho quyền lợi của một tầng lớp nào trong nước mà là quyền lợi của toàn thể dân chúng.
“Một vị quân vuơng đại diện cho tất cả mọi người là một vị quân vương chân chính, đại diện cho quyền lợi bao quát của patria – đất nước. Không ủng hộ một đảng nào nhưng cai trị như là cha già của tất cả dân tộc mới là đặc trưng của một vị quân vương chân chính, thành ra những ai không làm như vậy coi như là đã từ bỏ ngai vàng”
Đó là quan điểm của Henry St John, First Viscount Bolingbroke, trong cuốn sách “Khái niệm về một Quân Vương chân chính.”
Những nhà soạn thảo hiến pháp Hoa Kỳ thiết lập một hệ thống trong đó các thành viên của cả Hạ Viện và Thương Viện được chọn từ các tiểu bang. Và tuy rằng họ hy vọng rằng những nhà lập pháp này sẽ đặt nặng quyền lợi quốc gia lên trên quyền lơi của khu vực mình đại diện, nhưng họ cũng thực tế. Họ biết rằng các thành viên của Quốc hội phải lo trước đến quyền lợi của những người họ đại diện.
Tổng thống ngược lại do toàn dân bầu lên. Ông, cùng với phó tổng thống là những người độc nhất mà có thể nói là đại diện cho tòan dân. Thành ra tổng thống phải được coi như là một quân vương chân chính, đứng trên đảng phái hay quyền lợi cục bộ.
Cố nhiên là không có một vị tổng thống nào đạt được lý tuởng như vậy. Ngay cả Tổng thống George Washington, mà các nhà sọan thảo hiến pháp hy vọng rằng có thể đại biểu cho lý tưởng này cũng trở thành thiên vị cho đảng Federalist trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Thế nhưng hầu hết các vị tổng thống Mỹ từ trước đến nay cũng cố gắng cai trị một cách làm sao phục vụ cho quyền lợi quốc gia chứ không phải quyền lợi cục bộ. Đó không phải là vì họ không biết quyền lợi của đảng mà họ đại diện, nhưng vì họ thấu hiểu bản chất của ngôi vị tổng thống. Tổng thống là đại biểu cho toàn quốc và thông thường hành động như vậy.
Nhưng ông Trump hành động hoàn toàn ngược lại. Thay vì chấp nhận ý tưởng một chính sách duy nhất cho toàn quốc, ông đã kích thích những cuộc biểu tình phản đối để tìm cách buộc một số tiểu bang phải từ bỏ chính sách của họ. Và lý do ông Trump hành động rõ ràng là có tính cách bè phái, ông muốn kích thích các ủng hộ viên cơ sở của mình và ông muốn nhận công nếu lúc nào có một sự nới lòng những giới hạn khi tình hình bắt đầu sáng sủa hơn.
Vấn đề không phải là ông Trump muốn được tái cử. Vị tổng thống nào khi lên cầm quyền cũng muốn được tái cử. Vấn đề là ông sẵn sàng hủy bỏ cả cái ngôi vị tôn nghiêm của chức vụ tổng thống để được tái cử.
Nếu ngôi vị tổng thống không còn là một biểu tượng để đoàn kết dân tộc mà trở thành biểu tuợng chia rẽ dân tộc thì nước Mỹ có lẽ sẽ tốt hơn nếu không có tổng thống. Ở một nơi nào đó, bóng ma của Tổng thống Andrew Jackson, người mà ông Trump coi như là thần tượng, chắc cũng phải muốn chồm dậy. Dù là một vị tổng thống đầy bè phái, ông Jackson không bao giờ chấp nhận một sự phân rẽ như ông Trump đang làm.
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét