Bạch Huỳnh Duy Linh
Khi bạn đưa ra bất kỳ một quan điểm nào đó về một sự việc, bạn đều dựa trên một tiền giả định nào đó cho quan điểm đó và dựa trên giả định đó, bạn tuyên bố quan điểm của bạn là đúng, là sự thật, là chân lý và quan điểm của người khác trái với quan điểm của bạn là sai.
Xây nhà hát ở Thủ Thiêm là một sự việc, bạn ủng hộ hay phản đối việc xây nhà nước là một quan điểm về sự việc. Ủng hộ hay phản đối đều dựa trên các lập luận, các lập luận đó đều dựa vào một hay một số giả định ban đầu mà bạn chấp nhận và xem đó là đúng.
Chủ nghĩa vị lợi (utilitarianism): giả định của những lập luận phản đối
Giả định của những người phản đối việc xây nhà hát dựa trên lập luận là cùng một số tiền nên sử dụng sao cho mang lại lợi ích lớn nhất cho nhiều người nhất.
Số lượng người nghèo trong xã hội rất nhiều so với số lượng người giàu có. Người nghèo cần được chăm sóc ý tế, cần có bệnh viện, trong khi các bệnh nhi đang phải nằm chật chội, đông đúc trong các phòng nội trú để điều trị tay chân miệng, thậm chí nằm ngoài hành lang ở các bệnh viện nhi trung ương thì việc sử dụng 1.500 tỷ đồng để xây nhà hát ở Thủ Thiêm là một việc không nên làm.
Xây bệnh viện sẽ tốt hơn là xây nhà hát. Trong khi nhu cầu cơ bản là được khám, chữa bệnh tử tế của đại đa số người dân thành phố chưa được đáp ứng thì việc xây nhà hát là một hành vi xa xỉ.
Có thể phản bác lại lập luận phản đối dựa trên chủ nghĩa vị lợi bằng cách thay đổi tình huống: thay vì dùng 1.500 tỷ đồng để xây nhà hát, chính quyền thành phố dùng 1.500 tỷ đồng để xây sân vận động phục vụ cho Sea Games hay phục vụ cho một giải bóng đá lớn có tầm vóc quốc tế thì những người theo chủ nghĩa vị lợi sẽ phản đối hay không?
Những người theo chủ nghĩa vị lợi có lẽ sẽ không phản đối việc xây sân vận động với lập luận rằng đại đa số người dân Việt Nam yêu thích bóng đá nên việc xây sân vận động để phục vụ cho bóng đá là điều cần thiết. Số lượng người yêu thích bóng đá lớn hơn nhiều số lượng trẻ em phải nằm viện do thiếu bệnh viện mỗi năm nên lợi ích của các trẻ em đó phải hy sinh cho lợi ích của số đông.
Số lượng người ủng hộ việc xây nhà hát ít hơn số lượng người phản đối việc xây nhà hát bởi một lý do quan trọng là số lượng người thích nghe, biết thưởng thức nhạc giao hưởng trong nhà hát cùng với các loại hình nghệ thuật liên quan ít hơn rất nhiều so với số lượng người không thích thưởng thức loại hình nghệ thuật có tính hàn lâm như nhạc giao hưởng.
Các công trình kiến trúc, đặc biệt là các công trình kiến trúc mang tính biểu tượng của một thành phố, luôn là những công trình vượt quá tầm hiểu biết của người dân đang sống trong thời đại đó. Cửu Trùng Đài của Vũ Như Tô, tòa lâu đài tráng lệ nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam cuối cùng cũng bị thiêu rụi bởi một đám loạn quân.
Người xây Cửu Trùng Đài là Vũ Như Tô - một người thợ siêu việt có tài kiến trúc, có bàn tay vàng của một nhà điêu khắc tài ba. Trong giai thoại dân gian về ông kể rằng: nhà vua sai ông làm một chiếc ngai vàng để vua ngự thiết triều, ngai vàng được chạm trổ rất tinh vi, rồng mây vàng son uốn lượn. Khi làm xong, ông rất ưng ý bèn ghé ngồi thử, không may quân cấm vệ nhìn thấy, thế là ông mắc tội khi quân phải đem giam lại chờ án chém. Ngồi trong ngục buồn quá, ông xin được một nắm thóc nếp, ông bóc vỏ trấu lấy hạt gạo, rồi dùng móng tay làm thành một đàn voi trắng nhỏ xíu. Chuyện đến tai vua, vua truyền đem lên xem thử, thấy đàn voi giống quá, nhà vua phải kinh ngạc. Cảm thương người thợ tài ba, vua truyền xá tội cho ông.
Cửu Trùng Đài nếu còn tồn tại chắc chắn sẽ trở thành một địa điểm du lịch nổi tiếng, mang lại nguồn thu nhập lớn và bền vững cho con cháu của những người đã đồng lòng đốt phá kiến trúc mang tính biểu tượng đó.
Cùng với sự tồn tại của Cửu Trùng Đài, tên tuổi của Vũ Như Tô sẽ sống mãi với thời gian, lợi ích và tầm ảnh hưởng trong dài hạn mà Vũ Như Tô mang lại cho con cháu của những người đã đốt phá Cửu Trùng Đài sẽ lớn hơn nhiều so với việc phá hủy chúng.
Thật khó để cân đong đo đếm lợi ích của nhà hát Thành phố, một công trình văn hóa, biểu tượng của Sài Gòn trong dài hạn.
Nhưng trong ngắn hạn, khi cuộc sống của người dân còn đang gặp rất nhiều khó khăn, bệnh viện không đủ chỗ nằm, thì việc hy sinh lợi ích ngắn hạn để xây dựng một công trình dài hạn có hợp lý không?
Cửu Trùng Đài bị phá hủy bởi vì đã vắt kiệt sức lực của những người xây dựng nên nó, dân chúng lầm than, đói khổ. Tất cả những lợi ích dài hạn chỉ có được khi trong ngắn hạn cuộc sống của người dân được đảm bảo.
Rất khó để phán xét đúng sai
Để so sánh việc cần thiết của sự tồn tại nhà hát thành phố, chúng ta có thể giả định nhà hát thành phố biến mất bởi vì ngay từ khi khởi công đã vấp phải sự phản đối của đa số người dân đang sống trong cảnh khó khăn thì con cháu của những người phản đối đó sẽ nghĩ gì trước quyết định không xây nhà hát thành phố của cha ông họ?
Để có tiền xây bệnh viện, những người ủng hộ xây nhà hát lập luận rằng chính quyền có thể tăng thuế rượu bia thêm 10%-20%, lấy tiền từ những người đang uống rượu, bia để xây bệnh viện. Liệu uống rượu, bia không mang lại nhiều lợi ích hơn việc thưởng thức nhạc giao hưởng? Những người uống rượu, bia có chấp nhận hy sinh lợi ích của mình để xây dựng nhà hát? Bởi vì có quá nhiều người Sài Gòn thích uống rượu, bia nên sẽ phản đối việc tăng thuế để xây bệnh viện?
Rất khó để kết luận, phán xét bất kỳ một quan điểm nào đó đúng hay sai bởi vì tất cả các quan điểm đều dựa trên một giả định ban đầu nào đó. Tranh luận giúp chúng ta về giả định ban đầu mà người lập luận đưa ra, hiểu về các giá trị mà họ dựa vào đó để lập luận, nó không cho chúng ta biết phải trái đúng sai.
Tranh luận giúp chúng ta hiểu nhau chứ không phải để ném đá nhau, để xúc phạm người khác. Facebook là một môi trường tốt để tranh luận, việc dùng Facebook để bày tỏ quan điểm, chính kiến là việc nên làm, tuy nhiên, việc đẩy quan điểm của mình đi đến cực đoan, bảo việc quan điểm của mình một cách thái quá sẽ làm tổn thương người đang tranh luận với bạn, họ buộc lòng sẽ phản ứng lại khiến mạng xã hội trở thành một nơi chứa đựng hận thù, sự thù ghét.
Nếu bạn không muốn trong tương lai mình bị ném đá, đừng ném đá người khác.
Đọc thêm:
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét