Lan Man
Dân chủ sẽ tạo ra sự tiến bộ sau khi trả giá đắt, bởi sự sai lầm. Ví dụ, việc tiêm chủng toàn dân vẫn đang tranh cãi (bởi tính dân chủ) trong nhiều tiểu bang ở Mỹ, gây ra hậu quả to lớn cho chi phí y tế, mặc dù người ta đã chứng minh tiêm chủng toàn dân là bắt buộc để ngăn chặn các bệnh theo mùa.Mặc khác, dân chủ trở nên đại hoạ, nếu loạn cào cào.
Rắc rối ở đây chính là tính chuyên nghiệp (professionals) của nền dân chủ trong việc lựa chọn người đại diện, cũng như trong các quyết sách. Tinh hoa trong một lãnh vực nào đó, luôn tốt hơn đám đông thiếu chuyên môn can dự vào lãnh vực đó.
"Độc tài biết sửa sai" hay "độc tài sáng suốt" (trong ngoặc kép vì có lẽ chưa có từ phù hợp ở đây) có thể sẽ tạo ra sự tiến bộ nhanh hơn? Ví dụ, sự phát triển thần kỳ của Trung Quốc nên được nhìn như bài học cả thể chế, chính trị và kinh tế, bên cạnh các chỉ trích khác. Quá khứ sai, nhưng hiện tại đúng, vẫn là đúng. Và ngược lại, thì là sai. Quá khứ yếu, nhưng hiện tại mạnh, vẫn là mạnh. Và ngược lại, thì là yếu.
Chủ nghĩa tư bản (CNTB) và nền dân chủ có quan hệ hỗ tương. CNTB luôn có khuynh hướng tiến tới độc quyền, nhất là khi kỹ thuật càng phát triển, càng dễ tạo ra sự độc quyền. Nền dân chủ chống lại khuynh hướng đó bằng cách đưa ra các luật chống độc quyền. Tuy nhiên, cũng vì tính dân chủ, một công ty tạo ra một platform kỹ thuật mới, sau khi giành được thị trường, lại tìm cách vận động hành lang để tạo ra những lắc léo của luật, để bảo vệ sự độc quyền của nó, cản trở sự cạnh tranh và sáng tạo từ các công ty đối thủ. Nó hợp pháp và dân chủ, nhưng nó cũng làm cản trở sự phát triển trên bình diện quốc gia.
5G cho đến nay vẫn đi sau 5G của Trung Quốc chính là lý do này. Phải chăng đây cũng là cái sai của dân chủ?
Ngày nay, AI đang phát triển nhanh. Tôi tưởng tượng một xã hội mà các vần đề chuyên môn (các con số, fact check, credit, ...) sẽ để cho AI làm, phần cảm tính để cho con người quyết định.
"Độc tài sáng suốt" và "dân chủ tinh hoa" sẽ tiệm cận nhau.
Cơ cấu kỹ thuật hạ tầng
Ai cũng biết cơ chế dân chủ kiểu Mỹ chia làm 3 nhánh: hành
pháp, lập pháp, và tư pháp. Quyền hành thường đảo qua lại trong tay 2 đảng chính. Thỉnh thoảng hành pháp, lập pháp nằm trong tay 1 đảng.
Kể từ khi bầu cử Donald Trump, nhiều
người quan tâm nền dân chủ, cảm thấy mất niềm tin. Tuy nhiên, theo tôi nền dân
chủ Mỹ thật vững vàng, bởi cơ cấu kỹ thuật hạ tầng giúp điều chỉnh và vận hành
cơ chế này:
1/ Vụ nhà giàu trả tiền cho
con vào đại học
2/ TT Trump ra lệnh vô hiệu cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Mulluer không thành.
3/ Quản lý thu nhập của công dân
chặt chẽ bằng hệ thống tài khoản nhà băng. Đặc biệt đồng đôla có ảnh hưởng quốc tế, giúp chống rửa tiền và tham nhũng trên bình diện quốc tế. Vụ hối lộ của Liên Đoàn bóng đá quốc
tế do Mỹ khui ra là một ví dụ.
Đối đầu
Một thẩm phám tối cao từng ví von: nước Mỹ như quả lắc đồng hồ, nó chỉ nghiêng xa tới mức nào đó cho phép, rồi sẽ trở về điểm đúng của nó. Nếu tiếp tục đúng như vậy, đó là cái hay trong cơ cấu thiết lập nhà nước dân chủ kiểu Mỹ. Nhưng ngày nay, tầng lớp tinh hoa Mỹ (blue-ribbon) lại đang lo lắng, nên họ đã renew cái này: "Committee on the Present Danger: China".
Một nền dân chủ đang cạnh tranh với một chế độ độc đảng về mọi mặt kể cả kinh tế lẫn chính trị. Nền dân chủ có sai hay không, cũng là câu hỏi nền dân chủ có thắng hay không? Hay cần phải thay đổi thành nền "dân chủ tinh hoa" để cạnh tranh với "độc tài sáng suốt". Cuộc chiến âm thầm này có giống với chiến tranh lạnh không? Và cái lo lắng lớn nhất của họ là gì? Rất nhiều câu hỏi từ "dân chủ thường sai lầm" mà không dễ trả lời hay chỉ tin vào quá khứ của nó, bởi bên cạnh có một gã độc tài đang lớn nhanh và một nội bộ nước Mỹ đang rối như canh hẹ.
Vài trò của AI
AI là một hệ thống các chương trình biết học hỏi cho một mục tiêu nào đó (như dịch thuật, trả lời các câu hỏi về luật, chuẩn đoán bệnh, dạy học, ...), qua dữ liệu (big data) mà nó tích tụ được theo thời gian. Đặc điểm quan trọng nhất của AI là nó thông minh hơn, chính xác hơn theo thời gian dựa trên khả năng tự học của nó.
Tôi tưởng tượng vài khả năng của nó trong chính trị như sau:
1/ Hầu hết các quyết định chính trị đều dựa trên thuyết vị lợi, nghĩa là quyết định xảy ra khi tổng lợi trừ tổng hại là số dương. Để ra quyết định, người ta thường số hoá các thành phần liên quan, nhưng hoá trình này đôi khi thiếu nhiều yếu tố, và thừa những yếu tố mang lại lợi ích cho cá nhân hay đảng phái, xem nhẹ lợi ích quốc gia hay lợi ích toàn cầu. Con người sẽ không thể tính hết mọi hoàn cảnh, tính đủ các yếu tố, và công tâm như AI. AI sau một thời gian tích tụ dữ liệu và quá trình học hỏi, sẽ là một thứ (a thing) ra quyết định tốt nhất, mà con người không ai có đủ khả năng để so sánh.
2/ AI đứng giữa người dân và kiến trúc thượng tầng (các nhà lập pháp, hành pháp và tư pháp). Nó sẽ giúp người dân tạo tiếng nói chính đáng và tập trung tới các nhà lãnh đạo thành phố hay quốc gia. Nó cảnh báo, với các mức độ khác nhau, các lãnh đạo thành phố hay quốc gia khi có chính sách không hợp pháp hay đi lệch các mục tiêu đã đề ra trước đó.
3/ AI trong chính trị, một dạng của Hệ thống Tín nhiệm Xã hội (Social Credit System), cho bất kỳ ai muốn là ứng cử các chức vụ dân cử từ nghị viên cho tới tổng thống. AI thu thập số liệu cá nhân phù hợp đối với một ứng viên đó trong 10 năm và xác thực người đó xứng đáng hay không xứng đáng là ứng viên. AI đứng độc lập, để giúp người dân chọn người xứng đáng.
Các ngân hàng Mỹ từ lâu đã dùng một hệ thống tương tự như vậy để quyết định cho vay hay không cho vay, nếu cho vay thì lãi suất bao nhiêu, tới khách hành của nó trong việc vay tiền mua nhà, mua xe,... Trung quốc mới đây đã dùng hệ thống này để ngăn chặn những ai không đủ tín nhiệm xã hội, sẽ không được mua vé máy bay và vé tàu hoả, nhằm mục đích cải tiến cách cư xử tại nơi công cộng của người dân.
4/ Tại buổi tụ tập tranh cử của ứng viên, AI phải được phát biểu sau đó. AI phát biểu fact check ngay sau buổi vận động của ứng viên. Nó sẽ cho biết đúng sai trong số liệu mà ứng viên dẫn chứng, khả năng suy nghĩ phán đoán trong chính trị, và có thể cả IQ của ứng viên đó.
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét