Trung Quốc cấm 23 triệu người không cho mua vé đi lại

Ga đường sắt Bắc Kinh. Các cơ quan và chính quyền địa phương đang thử nghiệm các tính năng của hệ thống. Ảnh: Roman Pilipey / EPA

Theo Lily Kuo (01/03/2019) - The Guardian

Những người bị buộc tội vi phạm xã hội bị ngăn chặn khỏi việc đặt vé các chuyến bay và đi xe lửa

Trung Quốc đã chặn hàng triệu khách du lịch "mất uy tín" khỏi việc mua máy bay hoặc vé tàu như là một phần của hệ thống "tín nhiệm xã hội" gây tranh cãi của quốc gia này, nhằm mục đích cải thiện hành vi của người dân.

Theo Trung tâm Thông tin Tín nhiệm Quốc gia Công cộng (the National Public Credit Information Centre), tòa án Trung Quốc đã cấm các du khách tiềm năng mua 17,5 triệu vé các chuyến bay vào cuối năm 2018. Các công dân bị đưa vào danh sách đen vì vi phạm tín nhiệm xã hội, đã bị cấm mua 5,5 triệu vé tàu. Báo cáo công bố tuần trước cho biết: "Một khi đã mất uy tín, giới hạn đến khắp mọi nơi."

Hệ thống tín nhiệm xã hội nhằm mục đích khuyến khích hành vi "đáng tin cậy" thông qua các hình phạt cũng như các phần thưởng. Theo một tài liệu của chính phủ về hệ thống này có từ năm 2014, mục đích là "cho phép những người đáng tin cậy được đi rong chơi khắp mọi nơi dưới bầu trời này, trong khi gây khó khăn cho những người mất uy tín lê những bước chân cô đơn."

Vi phạm tín nhiệm xã hội bao gồm từ việc không nộp thuế cá nhân hoặc tiền phạt cho việc truyền bá thông tin sai lệch và dùng ma túy. Nhiều những vi phạm nhỏ bao gồm sử dụng vé hết hạn, hút thuốc trên tàu hoặc đi dạo với chó mà không bị xích.

Các cơ quan và chính quyền địa phương đang thực hiện thí điểm các tính năng của hệ thống, cuối cùng sẽ cung cấp cho mỗi công dân Trung Quốc số điểm cá nhân. Các nhà chỉ trích cho biết các nhà chức trách ở Trung Quốc đang sử dụng công nghệ và dữ liệu lớn (big data) để tạo ra một nhà nước Orwellian, giám sát và kiểm soát người dân.

Nhà chức trách trước đây đã sử dụng danh sách đen để hạn chế việc đi lại của một số công dân, nhưng hệ thống tín nhiệm xã hội dường như đã mở rộng ra thành thông lệ. Tòa án tối cao Trung Quốc cho biết rằng vào năm 2017, có 6,15 triệu công dân đã bị cấm tham gia các chuyến bay vì vi phạm tín nhiệm xã hội.

Năm ngoái, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (China’s National Development and Reform Commission) cho biết nó sẽ bắt đầu cấm người dân "mất tín nhiệm" đi lại trên các phương tiện công cộng trong một năm. Báo cáo gần đây cũng cho biết, 128 người đã bị ngăn không cho rời Trung Quốc vì chưa trả thuế.

Theo báo cáo, các hình phạt khác cho các cá nhân vi phạm bao gồm việc cấm mua bảo hiểm, bất động sản hoặc các sản phẩm đầu tư. Các công ty trong danh sách đen bị cấm đấu thầu dự án hoặc phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Báo cáo cho biết nhà chức trách đã thu thập hơn 14 triệu điểm dữ liệu của hành vi không đáng tin cậy hồi năm ngoái, bao gồm các vụ lừa đảo, các khoản vay không trả, quảng cáo sai và chiếm chỗ ngồi dành riêng trên tàu hoả.

Một video về một hành khách đi tàu đã từ chối từ bỏ một chỗ ngồi mà hành khách khác đã đặt trước, đã lan truyền nhanh vào năm ngoái, làm dấy lên một cuộc tranh luận về việc hệ thống cấm các hành khách như vậy có đủ khắc nghiệt hay không.

Các quan chức tin rằng hệ thống đang làm việc. Báo cáo cho biết 3,5 triệu người hoặc các công ty đã trả thuế hoặc các khoản nợ mà họ nợ, vì hệ thống tín nhiệm xã hội.