Người Nghèo Nên Được Bao Cấp Giáo Dục

Từ phát biểu của ông giáo sư tỉnh nọ nói, tỉnh ông nhiều trường học lắm, nhưng không ai đến học, vì thiếu đói, nên ông kêu gọi xây dựng tượng đài để cứu đói (?), tôi nhớ đến giáo dục thời bao cấp những năm 1976-1986. Bao cấp không tạo động lực để phát triển kinh tế, nhưng bao cấp giúp tạo cơ hội công bằng cho những người thiếu may mắn. Nên biết, nước Mỹ vẫn đang áp dụng nhiều chính sách bao cấp cho các tầng lớp xã hội khác nhau, đặc biệt bao cấp trong giáo dục cho người thu nhập thấp.

Trước hết cho tôi 'like' thời bao cấp, với kết luận sau đây của bài viết, "Có một thời như thế: cái đói thời bao cấp," trên Daikynguyenvn.com,

Nhưng một điểm sáng của thời đó [bao cấp] so với thời nay mà người ta vẫn nhận thấy đó là tình người, tuy có ganh tỵ và kèn cựa nhau vì miếng cơm manh áo, nhưng người với người cũng vẫn thường hay đối xử tốt bụng, nâng đỡ nhau, sẵn lòng giúp đỡ nhau và 'coi việc của bạn như việc của mình…' Nhờ giữ chỗ xếp hàng, nhờ đặt gạch, nhờ bơm xe vá xe đạp, nhờ trông hộ nhà, nhờ trông con nhỏ …vv, nhiều cái nhờ vả thời bao cấp mà không còn tồn tại ở thời nay trong cuộc sống hiện đại mà ai cũng quay cuồng với các vấn đề riêng của cá nhân….

Đứng ở góc độ người thụ hưởng, thật ra bao cấp còn một thứ tốt nữa đó là giáo dục, mặc dù, vào thời đó không biết học để làm gì, vì xung quanh mọi người chỉ lo miếng ăn và lao động chân tay thì được tôn vinh hơn lao động trí óc. Giáo sư cũng phải xếp hàng mua nước mắm, lãnh nhu yếu phẩm, lãnh gạo. Không có động lực để mọi người nghĩ đến sản xuất kinh doanh, vì mọi thứ đã có Đảng lo.

Tuy nhiên, đi học được miễn phí, kể cả học đại học. Học đại học không những được miễn phí mà còn được cung cấp chỗ ở, gạo, nhu yếu phẩm, mặc dù thiếu một chút và vẫn cần trợ giúp thêm của gia đình. Ví dụ, một học sinh ở tỉnh lên Sài Gòn học, được xếp vào ở ký túc xá miễn phí, rồi gạo và nhu yếu phẩm được chuyển từ trường qua bếp ăn tập thể của ký túc xá. Mỗi ngày 3 bữa ăn, sinh viên chỉ cần vào bếp lãnh phần ăn của mình, trong người chỉ cần thủ sẵn cái muỗng là được. Thức ăn thiếu, chỉ có cơm là đủ, sau này còn trộn thêm bo bo. Thời đó, họ dùng từ canh "toàn quốc", ý nói, trong canh chỉ có nước canh không có cái.

Ngày nay Việt Nam không còn chế độ bao cấp nữa, và cũng bỏ luôn bao cấp giáo dục cho người nghèo. Ngược lại, nước Mỹ bao cấp giáo dục cho học sinh mà gia đình có thu nhập thấp. Thu nhập thấp là thu nhập hàng tháng thấp, không kể tài sản như nhà cửa, xe hơi. Đối với ngươi thu nhập thấp, học sinh trung học, được ăn sáng và ăn trưa miễn phí. Đối với đại học, theo tôi đánh giá, mức bao cấp có tỷ lệ cũng tương tự như thời bao cấp ở Việt Nam. Ví dụ, với tổng tiền trợ cấp của Tiểu bang và Liên bang, sinh viên đủ đóng học phí, mua sách, trả tiền thuê nhà ở, và tiêu dùng với một ít trợ giúp thêm của gia đình là đủ.

Chính sách bao cấp này, của Mỹ, giống như thời 1976-1986 của Việt Nam, nhưng chỉ giành cho người có thu nhập thấp, đồng thời, cách thức thực hiện và quản lý cũng khác Việt Nam, nhằm bảo đảm chất lượng giáo dục.

Vì vậy đối với tỉnh này, tôi tin 1.400 tỷ chắc chắn dư đủ bao cấp giáo dục cho học sinh nghèo. Do đó, không lo gì không có học sinh đến học.

Giáo dục chắc chắn mang đến hiệu quả to lớn cho con người và xã hội, cho nên, ở Mỹ, không riêng người thu nhập thấp, mà người tù cũng có cơ hội kiếm bằng đại học (mời xem bài Tax Dollars Will Be Useful in School behind Bars).

Khi xoá bỏ chế độ bao cấp, các người làm chính sách Việt Nam thời đó, chắc không nghĩ ra được nét ưu việt này. Nay đã có tiền rủnh rỉnh rồi, thì nên nghĩ đến bao cấp giáo dục cho người nghèo, người kém may mắn, để tạo nên bước phát triển bền vững cho tương lai.